تونی بوزان که ابداع کننده نقشه ذهنی (Mind Map) است، این تکنیک را آچار فرانسه مغز معرفی می‌کند؛ زیرا مثل آچار فرانسه آسان و در عین حال بسیار قابل کنترل است. فرقی نمی‌کند که شما یک شخص با تجربه در این تکنیک باشید یا یک تازه کار؛ اینکه به صورت حرفه‌ای و در طیف وسیعی از فعالیت‌ها از آن استفاده می‌کنید یا فقط گاهی اوقات در جلسات پروژه؛ در هر صورت برای استفاده بهتر از آنها می‌توانید نقشه ذهنی خودتان را شخصی و قابل فهم‌تر کنید.
برای یادگیری بیشتر این تکنیک و رسم نقشه ذهنی با کمک نرمافزار می‌توانید آموزش‌های زیر را هم مطالعه کنید:
- نقشه ذهنی، روشی خلاقانه برای یادگیری
- رسم نقشه ذهنی به کمک نرمافزار Visio
- رسم نقشه ذهنی به کمک نرمافزار iMindMap
- خروجی گرفتن از نقشه ذهنی در نرمافزار iMindMap
در این آموزش می‌خواهیم چند تکنیک برای رسم نقشه ذهنی را توضیح دهیم:
۱- استفاده از رنگ‌ها
رنگ‌ها می‌تواند به نقشه ذهنی شما معنا و مفهوم دهند و در عین حال به شدت انگیزاننده و محرک هستند. می‌توانید برای پروژه خودتان یک شاخص رنگ تعریف کنید که هر شخصی با دیدن آن متوجه ویژگی‌های رنگ در نقشه ذهنی شما شود. به عنوان مثال می‌توانید در نقشه ذهنی خود رنگ‌ها را این طور تعریف کنید:
- قرمز نماد یک مسئله در پروژه شما باشد؛
- سبز نماد ویژگی‌هایی مورد نظرتان باشد؛
- آبی نشان دهندۀ برنامه‌هایی باشد که کامل کرده‌اید.
۲- استفاده از شکل‌ها
منظور از شکل جعبه‌هایی هستند که می‌توانید در نقشه ذهنی خود برای نوشتن عناوین اصلی و ارتباط دادن با عناوین فرعی یک موضوع استفاده کنید. می‌توانید گروه‌های مختلفی از شکل‌ها داشته باشید و بسته به موضوعات مختلف از رنگ‌های مختلف استفاده کنید. مثلا مستطیل ارغوانی رنگ را برای بخش الزامات بازاریابی استفاده کنید و …
۳- اضافه کردن یادداشت به نقشه ذهنی
هنگامی که توضیحات شما در مورد یک موضوع زیاد است و قرار دادن آن در نقشه ذهنی مشکل است و آن را شلوغ می‌کند، می‌توانید از یادداشت استفاده کنید. یادداشت‌ها روش خیلی خوبی برای وارد کردن جزئیات در نقشه ذهنی بدون شلوغ و غیرخوانا کردن آن هستند. زمانی که شما یادداشتی را اضافه می‌کنید، یک آیکن یادداشت در کنار موضوع می‌بینید. شخصی که به نقشه ذهنی نگاه می‌کند با دیدن این آیکن متوجه می‌شود که مطالب بیشتری هست که می‌تواند با کلیک کردن روی آیکن آنها را بخواند. همچنین شما می‌توانید متن یادداشت را به دلخواه خودتان شخصی و قالب‌بندی کنید.
حتی می‌توانید یادداشت‌هایی را که با نرمافزارهای یادداشت‌برداری مثل وان نوت هم آماده کرده‌اید، به نقشه ذهنی خود پیوست کنید.
۴- اضافه کردن لینک یا پیوند
علاوه بر یادداشت، می‌توانید موارد دیگری را هم به نقشه ذهنی‌تان لینک دهید. می‌توانید از لینک‌ها برای هدایت خواننده به جایی غیر از نقشه ذهنی‌تان، استفاده کنید. در واقع از لینک‌ها برای ارجاع دادن خواننده به موارد زیر استفاده می‌شود:
- فایل
- پوشه
- وب سایت
- یک نقشه ذهنی دیگر
- آدرس ایمیل
- و …
حتما از درستی لینک‌ها مطمئن شوید!
۵- استفاده از آیکن‌ها و تصاویر
احتمالا شما از نقشه‌های ذهنی به این دلیل استفاده می‌کنید که عکس‌ها و ساختار تصویری از داده‌ها برای انتقال مطالب به اعضای تیم پروژه خیلی مفید و قابل درک تر است. اطلاعات تصویری مانند نقشه‌های ذهنی اغلب برای پردازش آسان‌تر هستند، مخصوصا زمانی که سعی می‌کنید تا موافقت عمومی را در یک پروژه را به دست آورید. استفاده از آیکن‌ها و تصاویر در نقشه ذهنی به شما امکانات بیشتری می‌دهد تا بتوانید نقشه خودتان را تصویری کنید. سعی کنید از تصاویر با معنا و مفهوم مانند لوگوها، اسکرین شات‌ها و تصاویر مرتبط در پروژه تان استفاده کنید.
۶- استفاده از زبان مناسب در نقشه ذهنی
اگر انگلیسی زبان اصلی شما نیست، سعی کنید از نرم‌افزارهایی استفاده کنید که زبان فارسی را پشتیبانی کند و بتوانید نقشه را به زبان فارسی تهیه کنید. در این صورت درک و خوانایی نقشه ذهنی توسط خودتان و اعضای تیم آسان‌تر خواهد بود. البته در حال حاضر اکثر نرمافزارهای نقشه ذهنی آنلاین یا تحت ویندوز از زبان فارسی پشتیبانی می‌‌کنند.
